Dochodzenie odszkodowań odbywa się na zasadach ogólnych wynikających z treści art. 471 kc, w którym stwierdza się, że: „Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”. Do zaliczki nie stosuje się wskazanych w art. 394 kc zasad dotyczących przepadku zadatku lub obowiązku jego zwrotu w podwójnej wysokości, a zatem zaliczka jest kwotą wpłaconą na poczet przyszłych należności i nie stanowi, jak zadatek, formy zabezpieczenia wykonania umowy, a jedynie część ceny.
Wysokość oraz sposób zapłaty zaliczki zależy wyłącznie od woli umawiających się stron. Spotykane i stosowane czasem w umowach postanowienia dotyczące przepadku wpłaconej przez konsumenta zaliczki w wypadku odstąpienia przez niego od umowy uznawane są za umowne klauzule niedozwolone.
Nabywca jest jeszcze bardziej chroniony, gdy zawiera umowę na odległość bądź poza siedzibą przedsiębiorstwa. Ma on prawo od niej odstąpić w ciągu 10 dni bez podawania przyczyn. Odstąpienie od umowy powoduje, że jest ona uważana za niezawartą, a konsument zostaje zwolniony ze wszystkich zobowiązań. Wszystko, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym (chyba że taka zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu), a przedsiębiorca powinien po-świadczyć zwrot świadczenia na piśmie. Jeżeli nabywca dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe, liczone od daty dokonania przedpłaty.
Różnice między zaliczką a zadatkiem
| Zaliczka | Zadatek |
| Zaliczka jest zawsze ustaloną przez strony kwotą pieniężną. |
Zastrzeżenie zadatku w umowie staje się skuteczne dopiero z momentem wręczenia odpowiedniej sumy pieniężnej lub rzeczy. |
| Nic oprócz woli stron, wynikającej z umowy, nie reguluje wysokości oraz sposobu i terminu zapłaty zaliczki. |
Mimo zastrzeżenia zadatku w umowie, dającemu zadatek, który nie odstępuje od umowy mimo jej niewykonania przez jego kontrahenta, przysługuje uprawnienie do dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych. |
| Zaliczka po zrealizowaniu umowy zostaje wliczona w cenę przedmiotu zamówienia. |
Jeśli umowa zostaje rozwiązana za zgodą obu stron, to zwracają one sobie wzajemne świadczenia, w tym także zadatek. |
| Rozwiązanie umowy zobowiązuje strony do zwrotu tego, co wcześniej wzajemnie sobie świadczyły, w tym także zaliczek. |
Jeśli umowa została wykonana prawidłowo, zadatek zostaje zaliczony na poczet ceny. |
| Jeśli od umowy odstępuje strona biorąca zaliczkę, jest ona zobowiązana do zwrotu pobranej zaliczki, a jeśli dający poniósł szkodę z tytułu odstąpienia od umowy przez biorącego, może dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych. |
Bez względu na przyczynę, jeśli umowa nie została wykonana, z uwagi na rezygnację strony, która zadatek dała, zadatek przepada na rzecz biorącego zadatek. |
| Jeśli od umowy odstępuje dający zaliczkę, przysługuje mu prawo żądania jej zwrotu przez biorącego, a biorącemu przysługuje prawo uzyskania odszkodowania na zasadach ogólnych z tytułu odstąpienia od umowy przez dającego. |
Bez względu na przyczynę, jeśli umowa nie została zrealizowana z przyczyn leżących po stronie biorącej zadatek, strona dająca zadatek może od umowy odstąpić i żądać zwrotu za-datku w podwójnej wysokości. |
PiotrNiski
Bardzo ciekawy artykuł. Rzeczywiście pojęcia zadatku i zaliczki często są ze sobą utożsamiane, a jak widać ich znaczenie jest trochę inne. Warto zwracać na tą kwestię uwagę.
KTH
też mi nowość ...
kosmo3
Trzeba znać różnice, żeby wiedzieć na co się zdecydować. Jest to szczególnie ważne w przypadku zakupu nieruchomości. Tutaj https://www.finai.pl/blog/kredyty/zadat ... ie-roznia/ jest wszystko bardzo dokładnie wyjaśnione. Artykuł jest napisany przystępnym językiem.